Polio Outbreak in the Philippines 2019

อ.พญ.พักต์เพ็ญ สิริคุตต์
สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี

โรคโปลิโอเป็นหนึ่งในโรคที่สำคัญในระบบสาธารณสุข สามารถก่อให้เกิดภาวะทุพพลภาพถาวรและทำให้เกิดการระบาดของโรคในวงกว้าง แม้ว่าปัจจุบันแหล่งระบาดหลักของโรคโปลิโออยู่ในแถบเอเชียใต้ อย่างไรก็ตามในช่วง 5 ปีที่ผ่านกลับมีการรายงานของโรคโปลิโอในทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะล่าสุดที่มีการระบาดใหม่ของโรคโปลิโอที่สาธารณรัฐฟิลิปปินส์

คำจำกัดความของการติดเชื้อไวรัสโปลิโอ¹ มีดังต่อไปนี้

1. ไวรัสโปลิโอสายพันธุ์ธรรมชาติ (wild poliovirus – WPV) คือ ไวรัสโปลิโอสายพันธุ์ธรรมชาติที่ยังไม่มีการกลายพันธุ์

2. Vaccine – associated paralytic polio (VAPP) คือ ภาวะอ่อนแรง (paralysis) ที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสโปลิโอใน oral poliovirus vaccine (OPV) เป็นภาวะที่พบน้อยมาก มีโอกาสเกิดเพียง 1 ราย ต่อ 900,000 รายที่ได้รับวัคซีน OPV ครั้งแรกและ ลดลงถึง 25 เท่าในการได้รับวัคซีน OPV ครั้งต่อไป แต่จะไม่เกิดขึ้นในคนที่ได้รับวัคซีนชนิด inactivated polio vaccine (IPV)

3. Vaccine – derived polioviruses (VDPVs) คือ เชื้อไวรัสโปลิโอในวัคซีน OPV ที่มีการกลายพันธุ์ มีทั้งหมด 3 ชนิด ได้แก่

1) Circulating VDPVs (cVDPVs) คือ เชื้อในวัคซีน OPV ที่มีการกลายพันธุ์จนสามารถแพร่กระจายจากคนสู่คนได้เหมือนสายพันธุ์ธรรมชาติ ซึ่งความแตกต่างระหว่างเชื้อไวรัสโปลิโอ cVDPVs และเชื้อที่ทำให้เกิด VAPP คือ เชื้อ cVDPVs มีการกลายพันธุ์จากเชื้อไวรัสโปลิโอในวัคซีน และสามารถระบาดสู่ชุมชนได้ในคนที่ไม่มีภูมิคุ้มกันต่อเชื้อโปลิโอ แต่เชื้อที่ก่อให้เกิด VAPP เกิดจากเชื้อไวรัสโปลิโอในวัคซีนที่ยังไม่มีการกลายพันธุ์ และ VAPP จะพบเฉพาะผู้ที่ได้รับวัคซีน OPV และผู้ใกล้ชิด แต่ไม่มีการระบาดสู่ชุมชน

2) Immunodeficiency – associated VDPVs (iVDPVs) คือเชื้อ VDPVs ที่พบในผู้ป่วยภูมิคุ้มกันบกพร่อง

3) Ambiguous VDPVs (aVDPVs) คือเชื้อ VDPVs ที่พบในคน แต่ไม่ทราบแหล่งที่มาและไม่ทราบว่าผู้ที่ติดเชื้อมีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องหรือไม่

ระบาดวิทยาของโรคโปลิโอ

การระบาดของโรคโปลิโอ สามารถแบ่งได้เป็น 2 แบบ ประกอบด้วย การระบาดของไวรัสโปลิโอสายพันธุ์ธรรมชาติ และการระบาดของไวรัสโปลิโอสายพันธุ์วัคซีน cVDPVs ในปี พ.ศ. 2561 ทั่วโลกพบผู้ป่วยโรคโปลิโอจากสายพันธุ์ WPV 29 ราย และจาก cVDPVs 101 ราย และในปีล่าสุด พ.ศ. 2562 พบผู้ป่วยโรคโปลิโอจาก WPV 107 ราย และจาก cVDPVs 157 ราย (ข้อมูล ณ วันที่ 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2562)²

เมื่อจำแนกตามชนิดของสายพันธุ์ไวรัสโปลิโอพบว่า ชนิดของเชื้อไวรัสโปลิโอสายพันธุ์ WPV ที่พบมากที่สุดคือ ชนิด WPV1 ส่วนชนิด WPV2 และชนิด WPV3 ไม่ได้มีการรายงานมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542 และปี พ.ศ. 2555 แล้วตามลำดับ³ (รูปที่ 1) ในทางกลับกันชนิดของเชื้อ cVDPVs ที่พบมากที่สุดคือ ชนิด cVDPV2 ซึ่งก็คือเชื้อที่กลายพันธุ์จากวัคซีน OPV ชนิด 2 (รูปที่ 2)^4,5

จะเห็นได้ว่าปัญหาของโรคโปลิโอจากเชื้อสายพันธุ์ 2 เกิดจากเชื้อที่กลายพันธุ์จากวัคซีน OPV เท่านั้น ไม่ได้เกิดจากเชื้อสายพันธุ์ธรรมชาติแต่อย่างไร ดังนั้นเพื่อกำจัดปัญหานี้ ในปี พ.ศ. 2556 ทางองค์การอนามัยโลกจึงมีประกาศให้ทุกประเทศที่ใช้วัคซีน OPV ถอดถอนการใช้ OPV ชนิด 2 หรือให้เปลี่ยนวัคซีน OPV จากชนิด trivalent OPV (OPV1, OPV2, OPV3) เป็นชนิด bivalent OPV (OPV1 และ OPV3) ร่วมกับประกาศให้มีการใช้ trivalent IPV อย่างน้อย 1 เข็มที่อายุ 14 สัปดาห์ขึ้นไป เพื่อป้องกันการติดเชื้อโปลิโอ ชนิด 2 ทั้งจากสายพันธุ์ WPV2 และ cVDPV2 ในช่วงรอยต่อการเปลี่ยนถ่ายจาก trivalent OPV เป็น bivalent OPV⁶

รูปที่ 1 จำนวนผู้ป่วยโรคโปลิโอจากการติดเชื้อไวรัสโปลิโอสายพันธุ์ธรรมชาติ (WPV) จำแนกตามชนิดของเชื้อ WPV ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2554 - 2562 (ข้อมูล ณ วันที่ 19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2562)³

รูปที่ 2 จำนวนผู้ป่วยโรคโปลิโอจากการติดเชื้อไวรัสโปลิโอสายพันธุ์วัคซีน (cVDPVs) จำแนกตามชนิดของเชื้อ cVDPVs ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2554 - 2562 (ข้อมูล ณ วันที่ 19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2562)^4,5

แหล่งระบาดของโปลิโอสายพันธุ์ WPV ที่สำคัญ คือ ทวีปเอเชียใต้ ได้แก่ สาธารณรัฐอิสลามปากีสถานและสาธารณรัฐอิสลามอัฟกานิสถาน^2,3 ส่วนการระบาดของโรคโปลิโอในทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมามีสาเหตุจากไวรัสโปลิโอสายพันธุ์ cVDPVs ทั้งหมด (รูปที่ 3)^4,5

รูปที่ 3 พื้นที่ที่พบผู้ป่วยโรคโปลิโอจากไวรัสโปลิโอสายพันธุ์ธรรมชาติ (สีน้ำเงิน) และ ไวรัสโปลิโอสายพันธุ์วัคซีน circulating vaccine – derived polioviruses (สีส้ม) ปี พ.ศ. 2561 - 2562 (ดัดแปลงจากเอกสารอ้างอิง 2)

การระบาดของเชื้อโปลิโอในทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (ตารางที่ 1)

มี 2 ช่วงสำคัญ ได้แก่ ในปี พ.ศ. 2558 - 2559 ที่สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว พบผู้ป่วยโรคโปลิโอที่เกิดจากเชื้อ cVDPV1 ทั้งหมด 11 ราย และที่สำคัญในปีล่าสุด พ.ศ. 2562 พบผู้ป่วยโรคโปลิโอเพิ่มสูงขึ้นถึง 14 ราย โดยมาจาก สาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา 6 ราย เกิดจาก cVDPV1 และ สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ 8 ราย โดยที่ผู้ป่วย 3 รายเกิดจาก cVDPV2 ผู้ป่วย 1 รายเกิดจาก iVDPV2 และ ผู้ป่วยอีก 4 รายเกิดเชื้อไวรัสโปลิโอที่ยังอยู่ในขั้นตอนทางห้องปฏิบัติการเพื่อระบุสายพันธุ์ (ข้อมูล ณ วันที่ 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2562) ^4,7-9

ตารางที่ 1 จำนวนผู้ป่วยที่ติดเชื้อ VDPVs ในทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ จำแนกตามประเทศและชนิดของเชื้อ VDPVs ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2558 - 2562^4,7-9

การระบาดของเชื้อไวรัสโปลิโอที่สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ (ตารางที่ 2)

เหตุการณ์การระบาดของเชื้อโปลิโอที่สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ มีรายงานครั้งแรกเมื่อวันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2562 เป็นผู้ป่วยเด็กอายุ 3 ปี จากจังหวัดตีโมกลาเนา ทางใต้ของสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ เริ่มมีอาการอ่อนแรงในวันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2562 ผลการส่งตรวจอุจจาระของผู้ป่วยพบเชื้อ cVDPV2 ซึ่งถือเป็นการระบาดใหม่ เนื่องจากเชื้อดังกล่าวไม่มีลักษณะทางพันธุกรรมที่เชื่อมโยงกับเชื้อไวรัสโปลิโอจากฐานข้อมูลของ the National Institute of Infectious Diseases (NIID) ของประเทศญี่ปุ่น และ Centers for disease control and prevention (CDC) ของสหรัฐอเมริกา¹⁰

หลังจากนั้นก็ได้มีการรายงานผู้ป่วย acute flaccid paralysis (AFP) จากเชื้อไวรัสโปลิโออย่างต่อเนื่อง โดยเหตุการณ์ระบาดครั้งนี้พบผู้ป่วยทั้งหมด 8 ราย โดยผู้ป่วย 3 รายเกิดจากการติดเชื้อ cVDPV2 ผู้ป่วย 1 รายเกิดจากเชื้อ iVDPV2 และผู้ป่วยอีก 4 ราย กำลังอยู่ในขั้นตอนการระบุสายพันธุ์ ที่สำคัญจากจำนวนผู้ป่วยทั้งหมด 8 ราย อาศัยอยู่ในเขตพื้นที่เกาะมินดาเนาถึง 7 ราย ดังนั้นเกาะมินดาเนาจึงเป็นแหล่งสำคัญในเหตุการณ์การระบาดครั้งนี้ (ข้อมูล ณ วันที่ 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2562)^8,9

นอกจากนี้จากผลตรวจทางห้องปฏิบัติการยังพบว่า เชื้อจากผู้ป่วยที่ติดเชื้อ cVDPV2 ทั้ง 3 รายมีลักษณะทางพันธุกรรมที่เกี่ยวข้องกัน และเชื้อที่พบในผู้ป่วยรายที่ 1 มีลักษณะทางพันธุกรรมที่คล้ายคลึงกับเชื้อ cVDPV2 ที่พบจากสิ่งแวดล้อมในจังหวัดมะนิลา และนครดาเบา แสดงให้เห็นว่าเชื้อที่พบในเกาะมินดาเนามีการติดต่อกันระหว่างคนสู่คน และแพร่กระจายสู่ชุมชน จึงถือว่าเชื้อ VDPV2 ดังกล่าวเป็นแบบ circulating⁸

ส่วนผู้ป่วยรายที่ 2 เกิดจากเชื้อ iVDPV2 เนื่องจากผู้ป่วยรายนี้มีภาวะภูมิคุ้มกันต่ำ ร่วมกับเชื้อที่พบไม่มีลักษณะที่เกี่ยวข้องกับผู้ป่วยรายอื่นๆ⁹

นอกจากการระบาดของเชื้อ cVDPV2 ยังพบการแพร่กระจายของเชื้อ cVDPV1 ในสาธารณรัฐฟิลิปปินส์อีกด้วย แต่เชื้อ cVDPV1 ขณะนี้พบเฉพาะในสิ่งแวดล้อมเท่านั้น ยังไม่พบการแพร่กระจายของชนิดนี้สู่คน⁷

จะเห็นได้ว่าเหตุการณ์การระบาดครั้งนี้ในสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ ยังคงมีการรายงานผู้ป่วยเข้ามาอย่างต่อเนื่อง ดังนั้นจึงต้องมีการติดตามข้อมูลอย่างใกล้ชิดต่อไป

ตารางที่ 2 ข้อมูลผู้ป่วย AFP จากเชื้อไวรัสโปลิโอในสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ (ข้อมูล ณ วันที่ 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2562)

ลำดับ	อายุ	จังหวัด	สายพันธุ์	วันที่ยืนยันการวินิจฉัยโรค	เอกสารอ้างอิง
1	3 ปี	ตีโมกลาเนา เกาะมินดาเนา	cVDPV2	14 ก.ย. 2562	10
2	5 ปี	ลากูนา เกาะลูซอน	iVDPV2	19 ก.ย. 2562	11
3	4 ปี	มากินดาเนา เกาะมินดาเนา	cVDPV2	25 ต.ค. 2562	12
4	3 ปี	ซุลตันคูดารัต เกาะมินดาเนา	cVDPV2	4 พ.ย. 2562	7
5	2 ปี	มากินดาเนา เกาะมินดาเนา	ยังไม่ระบุ	20 พ.ย. 2562	8
6	1 ปี	โคตาบาโต เกาะมินดาเนา	ยังไม่ระบุ	20 พ.ย. 2562	8
7	4 ปี	โคตาบาโต เกาะมินดาเนา	ยังไม่ระบุ	20 พ.ย. 2562	8
8	9 ปี	บาซีลัน เกาะมินดาเนา	ยังไม่ระบุ	25 พ.ย. 2562	9

เป็นที่น่าสังเกตว่า ถึงแม้ว่าองค์การอนามัยโลกได้ประกาศให้มีการระงับใช้ OPV ชนิด 2 ออกจากทุกประเทศที่มีการใช้ OPV เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของ OPV ชนิด 2 ที่กลายพันธุ์ รวมถึงให้มีการใช้ IPV เพื่อป้องกันการติดเชื้อไวรัสโปลิโอชนิด 2 ทั้งจาก WPV2 และ cVDPV2 ในช่วงที่มีการเปลี่ยนผ่านร่วมด้วยแล้วก็ตาม กลับยังพบการระบาดของเชื้อ cVDPV ชนิด 2 เกิดขึ้นในสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ ทั้งที่ก่อนหน้านี้สาธารณรัฐฟิลิปปินส์เป็นประเทศที่ได้รับการรับรองว่าปราศจากโรคโปลิโอมาตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2543 นอกจากนี้ในประเทศอื่นๆ ของทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ก็มีรายงานผู้ป่วยที่ติดเฉพาะเชื้อ cVDPV ชนิด 1 มาตลอด ที่สำคัญยังพบว่าหลังคำประกาศจากองค์การอนามัยโลกใน ปี พ.ศ.2559 ทั่วโลกกลับมีแนวโน้มจำนวนผู้ป่วยติดเชื้อไวรัสโปลิโอ cVDPV ชนิด 2 สูงขึ้นอย่างชัดเจน เมื่อเปรียบเทียบกับช่วงก่อนที่จะมีการระงับการใช้ OPV ชนิด 2 (รูปที่ 3)

ปัจจัยที่ก่อให้เกิดการระบาดของเชื้อโปลิโอ cVDPV ชนิด 2 ในสาธารณรัฐฟิลิปปินส์

ปัจจุบัน Regional Certification Commission for the polio endgame (RCC) กำหนดให้สาธารณรัฐฟิลิปปินส์เป็นหนึ่งในประเทศที่มีความเสี่ยงสูงต่อการแพร่กระจายของเชื้อไวรัสโปลิโอ เนื่องจากปัจจัยต่างๆ ดังต่อไปนี้⁷

1) มีการครอบคลุมของวัคซีนโปลิโอที่ต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน

2) การเฝ้าระวังผู้ป่วยกล้ามเนื้ออ่อนแรงเฉียบพลัน (AFP surveillance) อยู่ในระดับต่ำ

3) ระบบสุขาภิบาลที่ไม่ดี

ปัจจัยหนึ่งที่สำคัญที่เป็นสาเหตุของการระบาดของเชื้อโปลิโอ cVDPV2 ในสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ คือ ความครอบคลุมของวัคซีน OPV และ IPV ที่ไม่ดีเพียงพอ ดังจะเห็นได้จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2561 ที่พบว่า อัตราการได้รับวัคซีน OPV และ IPV ของสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ สามารถครอบคลุมได้เพียงร้อยละ 66 และ 41 ตามลำดับเท่านั้น^13,14 ร่วมกับพบการปนเปื้อนของไวรัสโปลิโอ cVDPV ชนิด 2 ในสิ่งแวดล้อม¹⁰ ข้อมูลดังกล่าวตรงกับในหลายประเทศที่มีการรายงานของผู้ป่วยโรคโปลิโอจาก cVDPV2 ในปีล่าสุด ที่มีอัตราการได้รับวัคซีน IPV อยู่ในระดับต่ำ ร่วมกับมีการปนเปื้อนของ cVDPV2 ในสิ่งแวดล้อมเช่นเดียว

กัน^4,10,13,14 (ตารางที่ 3)

ตารางที่ 3 จำนวนผู้ป่วย AFP จากเชื้อ cVDPV2 แหล่งของเชื้อ cVDPV2 และอัตราความครอบคลุมของวัคซีน OPV และ IPV จำแนกตามประเทศ (ข้อมูล ณ วันที่ 25 พฤศจิกายน พ.ศ.2562)^4,9,10,13,14

AFP: Acute flaccid paralysis

ดังนั้น หลังจากที่มีการยืนยันการระบาดของไวรัสโปลิโอ VDPVs ในประเทศจากการพบผู้ป่วย AFP จาก VDPV2 รายที่ 2 กระทรวงสาธารณสุขของสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ จึงได้วางมาตรการที่สำคัญเพื่อป้องกันการลุกลามของโรค ดังต่อไปนี้^15,16

1) กำกับการเฝ้าระวัง AFP surveillance เมื่อพบผู้ป่วยที่มีอาการอ่อนแรงในทุกๆ พื้นที่

2) ออกนโยบายการให้วัคซีน monovalent type 2 oral polio vaccine (mOPV2) แบบ mass immunization campaign ในพื้นที่ระบาด โดยเฉพาะในเด็กที่อายุต่ำกว่า 5 ปี

3) คุมเข้มการให้วัคซีน bivalent OPV และ IPV ในเด็กที่อายุต่ำกว่า 5 ปี ในพื้นที่ที่มีการระบาด และตามเกณฑ์ในเด็กอายุ 1 ½ เดือน 2 ½ เดือน และ 3 ½ เดือน ในทุกพื้นที่ทั่วประเทศ

สำหรับประเทศไทย จากข้อมูลระบบรายงานการเฝ้าระวังโรค 506 ไม่ได้มีการรายงานผู้ป่วยโรคโปลิโอมานานกว่า 15 ปี คือตั้งแต่ปี พ.ศ. 2546 ถึงปัจจุบัน¹⁷ ส่วนหนึ่งมีสาเหตุจากการที่ประเทศไทยมีอัตราความครอบคลุมของวัคซีน OPV ทั่วประเทศมากกว่าร้อยละ 95 มานานกว่า 20 ปี¹³ และถึงแม้องค์การอนามัยโลกได้มีการประกาศใช้ IPV มาเพียง 4 ปี สำหรับประเทศที่ใช้ OPV แต่ประเทศไทยกลับสามารถรณรงค์จนกระทั่งมีอัตราความครอบคลุมของวัคซีน IPV สูงถึงร้อยละ 95 เช่นเดียวกับวัคซีน OPV¹⁴ อย่างไรก็ตามประเทศไทยยังคงมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อไวรัสโปลิโอชนิด 2 เนื่องจากกระทรวงสาธารสุขแนะนำให้เริ่มฉีด trivalent IPV 1 เข็มที่อายุ 4 เดือน¹⁸ ดังนั้นในเด็กที่อายุต่ำกว่า 4 เดือนจึงเป็นกลุ่มอายุที่ไม่มีภูมิคุ้มกันต่อไวรัสโปลิโอชนิด 2 และมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อดังกล่าวทั้งชนิด WPV2 และ cVDPV2 ดังนั้นกลุ่มอายุนี้ จึงไม่ควรเข้าไปในสิ่งแวดล้อมที่มีการปนเปื้อนของเชื้อโปลิโอ โดยเฉพาะการเข้าสู่พื้นที่เสี่ยงหรือแหล่งระบาดของโรคโปลิโอ

การปฏิบัติตัวเมื่อเข้าสู่สาธารณรัฐฟิลิปปินส์¹⁹

ทาง CDC ของสหรัฐอเมริกา ได้มีคำแนะนำเกี่ยวกับการปฏิบัติตัวสำหรับนักท่องเที่ยวที่จะเดินทางเข้าสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ ดังต่อไปนี้

1. นักท่องเที่ยวทุกคน โดยเฉพาะผู้ที่มีความประสงค์จะอยู่อาศัยในสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ นานเกิน 1 เดือน ควรพิจารณาฉีดวัคซีนโปลิโอชนิด IPV ให้ครบก่อนเดินทางอย่างน้อย 4 สัปดาห์ ถึง 12 เดือน

2. กรณีมีเหตุจำเป็นต้องเดินทางทันที แนะนำให้ได้รับวัคซีน IPV อย่างน้อย 1 เข็ม ก่อนออกเดินทาง

3. กรณีผู้ที่เคยได้รับวัคซีนโปลิโอครบมาก่อนแล้ว แนะนำให้กระตุ้นวัคซีน IPV เพิ่มอีก 1 เข็ม

4. หากมีความจำเป็นต้องพักอาศัยอยู่ในสาธารณรัฐฟิลิปปินส์นานเกิน 4 สัปดาห์ แนะนำให้ฉีดวัคซีน IPV เพิ่มอีก 1 เข็ม โดยห่างจากเข็มล่าสุดอย่างน้อย 12 เดือน ก่อนเดินทางออกจากสาธารณรัฐฟิลิปปินส์

โดยสรุป ปัจจุบันแม้ว่าประเทศไทยไม่มีผู้ป่วยโรคโปลิโอเป็นเวลานาน แต่เชื้อโปลิโอโดยเฉพาะสายพันธุ์ cVDPVs ที่สำคัญคือ เชื้อ cVDPV ชนิด 2 ที่ยังคงปนเปื้อนอยู่ในสิ่งแวดล้อมของประเทศเพื่อนบ้านของไทย ดังนั้นจึงควรมีความระมัดระวังไม่ให้สัมผัสเชื้อโปลิโอ โดยการรักษาสุขอนามัยอย่างเคร่งครัด โดยเฉพาะเด็กอายุต่ำกว่า 4 เดือนที่ยังไม่ได้รับ IPV หรือยังไม่มีภูมิคุ้มกันต่อเชื้อ cVDPV ชนิด 2

เอกสารอ้างอิง

1. Burns CC, Diop OM, Sutter RW, Kew OM. Vaccine-derived polioviruses. J Infect Dis. 2014;210  Suppl 1:S283-93.

2. Global polio eradication initiative. Polio Now. [cited 2019  November 13].  Available from: http://polioeradication.org/polio-today/polio-now/

3. Global polio eradication initiative. Wild poliovirus list. [cited 2019  November 13].  Available from: http://polioeradication.org/polio-today/polio-now/wild-poliovirus-list/

4. Global polio eradication initiative. Circulating vaccine-derived poliovirus. [cited 2019  November 13].  Available from: http://polioeradication.org/polio-today/polio-now/this-week/circulating-vaccine-derived-poliovirus/ 

5. Global polio eradication initiative. Circulating vaccine-derived 

 poliovirus, [cited 2016  June 13].  Available from: http://www.polioeradication.org/ Dataandmonitoring/Poliothisweek/Circulatingvaccinederivedp oliovirus.aspx 

6. World Health Organization. Polio vaccines: WHO position paper – March, 2016. Wkly Epidemiol Rec. 2016 Mar 25;91(12):145-68.

7. UNICEF-WHO. Philippines Situation Report 9 Polio Outbreak. [cited 2019 November 24]. Available from: https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/UNICEF%20WHO%20PHL%20SitRep%207_Polio%20Outbreak_9Nov2019.pdf 

8. Department of Health Republic of the Philippines. DOH confirms three more cases of polio. [cited 2019  November 25].   Available from:  https://www.doh.gov.ph/doh-press-release/DOH%20CONFIRMS%20THREE%20MORE%20CASES%20OF%20POLIO

9. Department of Health Republic of the Philippines. DOH confirms 8th polio case in the country. [cited 2019  November 25].   Available from:  https://www.doh.gov.ph/doh-press-release/doh-confirms-8th-polio-case-in-the-country

10. UNICEF-WHO. Philippines Situation Report 1 Polio Outbreak. [cited 2019  November 13].   Available from:  https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/UNICEF%20WHO%20PHL%20SitRep1_Polio%20Outbreak_19Sep2019.pdf  

11. UNICEF-WHO. Philippines Situation Report 6 Polio Outbreak. [cited 2019 November 24]. Available from: https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/UNICEF%20WHO%20PHL%20SitRep%206_Polio%20Outbreak_1Nov2019.pdf 

12. UNICEF-WHO. Philippines Situation Report 5 Polio Outbreak. [cited 2019 November 24]. Available from: https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/UNICEF%20WHO%20PHL%20SitRep%205_Polio%20Outbreak_25Oct2019.pdf 

13. World Health Organization.  WHO-UNICEF estimates of Pol3 coverage. [cited 2019  November 13].   Available from: http://apps.who.int/immunization_monitoring/globalsummary/timeseries/tswucoveragepol3.html

 14. World Health Organization.  WHO-UNICEF estimates of IPV1coverage, [cited 2019 November 13].  Available from:  http://apps.who.int/immunization_monitoring/globalsummary/timeseries/tswucoverageipv1.html

15. UNICEF-WHO. Philippines Situation Report 2 Polio Outbreak. [cited 2019 November 24]. Available from: https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/UNICEF%20WHO%20PHL%20SitRep%202_Polio%20Outbreak_30Sep2019.pdf 

16. UNICEF-WHO. Philippines Situation Report 3 Polio Outbreak. [cited 2019 November 24]. Available from: https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/UNICEF%20WHO%20PHL%20SitRep%203_Polio%20Outbreak_8Oct2019.pdf 

17. สำนักระบาดวิทยา กระทรวงสาธารณสุข. Polio. [เข้าถึงเมื่อ 13 พฤศจิกายน 2562]. เข้าถึงได้จากhttp://www.boe.moph.go.th/boedb/surdata/disease.php?ds=20 

18. สถาบันวัคซีนแห่งชาติ.EPI program : วัคซีนพื้นฐาน. [เข้าถึงเมื่อ 13 พฤศจิกายน 2562]. เข้าถึงได้จากhttp://nvi.go.th/index.php/vaccine-knowledge/epi-program

19. Centers for Disease Control and Prevention. Polio in the Philippines. [cited 2019  November 13]. Available from: https://wwwnc.cdc.gov/travel/notices/alert/polio-philippines 

ไฟล์แนบบทความ
 Download [659 kb]