สถานการณ์ข้อมูลด้านระบาดวิทยา โรคติดเชื้อโคโรน่าสายพันธุ์ 2012 ประจำวันที่ 12 มิถุนายน 2556 มีดังนี้
1. สถานการณ์โรคติดเชื้อโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่ 2012
ตั้งแต่ เดือนเมษายน 2555 ถึง 10 มิถุนายน 2556 มีผู้ป่วย(ยืนยัน) 55 ราย ผู้ป่วยเข้าข่าย(probable) 14 ราย เสียชีวิต 31 ราย อัตราป่วยตายร้อยละ 56.36 กระจายใน 8 ประเทศ ดังนี้
1.1 ประเทศซาอุดิอาระเบีย ผู้ป่วยยืนยัน 40 ราย ผู้ป่วยเข้าข่าย 1 ราย เสียชีวิต 25 ราย
1.2 ประเทศจอร์แดน ผู้ป่วยยืนยัน 2 ราย ผู้ป่วยเข้าข่าย 11 ราย เสียชีวิต 2 ราย
1.3 ประเทศกาตาร์ ผู้ป่วยยืนยัน 2 ราย ไม่มีผู้เสียชีวิต
1.4 ประเทศตูนีเซีย ผู้ป่วยยืนยัน 2 ราย ผู้ป่วยเข้าข่าย 1 ราย
1.5 ประเทศสหราชอาณาจักร ผู้ป่วยยืนยัน 3 ราย เสียชีวิต 2 ราย
1.6 ประเทศฝรั่งเศส ผู้ป่วยยืนยัน 2 ราย เสียชีวิต 1 ราย
1.7 ประเทศอิตาลี ผู้ป่วยยืนยัน 3 ราย ไม่มีผู้เสียชีวิต
1.8 ประเทศอาหรับเอมิเรตส์ ผู้ป่วยยืนยัน 1 ราย เสียชีวิต 1 ราย
ผู้ป่วยทั้งหมดมีอายุ ตั้งแต่ 2 ปี – 94 ปี median age 56 ปี อัตราป่วยต่อหญิง เท่ากับ 2.6 ต่อ 1 ผู้ป่วยส่วนใหญ่อายุมากกว่า 24 ปี (ร้อยละ 96.36 ) ยกเว้นผู้ป่วยอายุ 2 ปี 1 ราย และ อายุ 14 ปี 1 ราย พบว่า ผู้ป่วยร้อยละ 75 ในประเทศซาอุดิอาระเบีย เป็นชาย ซึ่งส่วนใหญ่มีประวัติเป็นโรคเรื้อรังตั้งแต่ 1 โรค ขึ้นไป จากการศึกษาผู้ป่วยในประเทศฝรั่งเศสพบว่าระยะฟักตัว 9-12 วัน ผู้ป่วยร้อยละ 100 มีอาการของระบบทางเดินหายใจ โดยส่วนใหญ่มี severe acute respiratory disease นอกจากนั้นหลายรายมีอาการของระบบทางเดินอาหาร เช่น ปวดท้อง ถ่ายเหลว หรือไตวายร่วมด้วย แหล่งรังโรค การถ่ายทอดเชื้อมายังคน ยังไม่มีข้อมูลชัดเจน
ประเด็นปัจจัยเสี่ยง พบว่าผู้ป่วยส่วนใหญ่เป็นเพศชาย มีอายุมากกว่า 50 ปีขึ้นไป มีประวัติป่วยด้วยโรคเรื้อรัง 1 โรคขึ้นไป หรือ กำลังให้เคมีบำบัด สูบบุหรี่จัดหรือสูบบุหรี่มานาน ผู้ป่วยส่วนใหญ่อาศัยอยู่ใน Arabian Peninsula region เช่น ประเทศซาอุดิอาระบีย กาตาร์ จอร์แดน อาหรับเอมิเรตส์ ส่วนผู้ป่วยในประเทศอื่นๆ ที่เหลือทั้งหมดมีประวัติเดินทางไปอย่างน้อย 1 ใน 4 ประเทศข้างต้นก่อนป่วยภายใน 14 วัน ด้าน human-to-human transmission ของ MERS-CoV พบว่ามี Limited local transmission not human exposure โดยพบผู้ป่วยเป็นกลุ่มก้อน (Cluster) ทั้งหมด 8 Cluster 42 ราย รายงานจากประเทศฝรั่งเศส อิตาลี จอร์แดน ซาอุดิอาระเบีย ตูนีเซีย และสหราชอาณาจักร ทั้งในกลุ่ม close contacts Family และ health-care settings Cluster ใหญ่ที่สุด คือ Cluster ในโรงพยาบาลเอกชนแห่งหนึ่งในจังหวัด AL-Ahsa โดยพบผู้ป่วย 25 ราย เสียชีวิต 14 ราย ซึ่งมีการระบาดตั้งแต่เดือนเมษายน 2556 คาดว่าน่าจะเป็นnosocomial transmission ใน hospital setting ในประเทศซาอุดิอาระเบีย
เมื่อพิจารณารูปแบบระบาดวิทยาของการเกิดระบาดเป็นกลุ่มก้อน(Cluster) พบว่า
รูปแบบที่ 1 sporadic cases ในชุมชน ที่พบหลายเมือง ของประเทศต่างๆ
รูปแบบที่ 2 clusters ในครอบครัว ซึ่งแสดงให้เห็นว่ามี person-to-person transmission แต่อยู่ในวงไม่กว้าง โดยเฉพาะผู้อยู่ในครอบครัว หรือผู้สัมผัสมีประวัติป่วยด้วยโรคเรื้อรัง หรือให้เคมีบำบัด
รูปแบบที่ 3 clusters ในhealth care setting ซึ่งพบในประเทศจอร์แดน ฝรั่งเศส และซาอุดิอาระเบีย ซึ่งอาจจะแสดงให้เห็นว่า มีการถ่ายทอดเชื้อจากผู้ติดเชื้อไปยังผู้ป่วยรายอื่นๆ(ที่มีโรคเรื้อรัง)ภายใน health care setting นั้นๆ
จะเห็นได้ว่ารายงานการเกิด clusters ใน health care setting โดยเฉพาะมีบุคลากรทางการแพทย์ติดเชื้อร่วมด้วยในประเทศซาอุดิอาระเบีย แม้จะมีเพียง 1 หรือ 2 เหตุการณ์ซึ่งน้อยกว่าที่ควรจะเป็น ก็แสดงให้เห็นว่า กลุ่มบุคลากรทางการแพทย์เป็นกลุ่มที่ความเสี่ยงที่สูงมาก ขณะนี้ทั่วโลกให้ความสนใจโรคนี้มาก เพราะมีความเป็นไปได้สูงที่อาจจะมีการระบาดทั่วโลก เนื่องจากการสามารถแพร่ระบาดไปจากประเทศที่เป็นแหล่งแพร่โรคไปยังนักท่องเที่ยวจากทั่วโลก
ดังนั้นการวินิจฉัยโรคดังกล่าวในกลุ่มผู้ป่วยด้วยโรคปอดบวมรุนแรงที่ไม่ทราบสาเหตุในกลุ่มนักท่องเที่ยว หรืออื่นๆที่เดินมาจากประเทศแถบตะวันออกกลาง และบุคลากรทางการแพทย์ โดยการตรวจยืนยันเชื้อ MERS-CoV ซึ่งใช้ polymerase chain reaction จึงเป็นสิ่งสำคัญเพื่อให้สามารถตรวจจับการระบาดได้ ก่อนที่จะเกิดระบาดในสถานพยาบาล และชุมชนต่อไป
สรุปโดย ธนพร หล่อปิยานนท์ และสิริลักษณ์ รังษีวงศ์
สำนักระบาดวิทยา
แหล่งข้อมูล
1. Update: Severe Respiratory Illness Associated with Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus (MERS-CoV) — Worldwide, 2012–2013. http://www.cdc.gov/coronavirus/mers/index.html.
2. Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV) – update http://www.who.int/csr/don/2013_06_07/en/index.html
3. Overview of the Novel Coronavirus. http://www.moh.gov.sa/en/HealthAwareness/Corona/Pages/AboutCorona.aspx
4. Coronavirus #MERS Saudi Arabia - 26th Death . http://pandemicinformationnews.blogspot.com/2013/06/coronavirus-mers-saudi- arabia-26th-death.html
5. Middle East respiratory syndrome coronavirus: Joint Kingdom of Saudi Arabia/WHO mission .
http://www.emro.who.int/press-releases/2013/corona-virus-who-saudi-arabia-mission.html
6. WHO: Unexplained cases of pneumonia could be MERS-CoV .
http://www.upi.com/Health_News/2013/06/11/WHO-Unexplained-cases-of-pneumonia- could-be-MERS-CoV/UPI-51071370930188/
7. Health warning over Middle East coronavirus.
http://www.sbs.com.au/news/article/1777011/Health-warning-over-Middle-East-coronavirus 8. Triple Threat: Middle East Respiratory Virus And 2 Bird Flus. http://www.npr.org/blogs/health/2013/06/10/189501266/triple-threat-middle-east-respiratory-virus-and-2-bird-flus
9. WHO: 75% of coronavirus victims are males. http://arabnews.com/news/454678
10. WHO: MERS coronavirus has potential to cause pandemic.
http://www.foxnews.com/health/2013/06/10/who-mers-coronavirus-has-potential-to-cause-pandemic/
11. Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV) – update.
http://www.who.int/csr/don/2013_06_05/en/index.html
12. Mild MERS-CoV Onward Transmission Raises Concerns.
http://www.recombinomics.com/News/06101301/MERS_Mild_Onward.html
13. PHL embassy posts links to Saudi health ministry portal on coronavirus.
http://www.gmanetwork.com/news/story/312155/pinoyabroad/news/phl-embassy-posts-links- to-saudi-health-ministry-portal-on-coronavirus
14. WHO warns of Syria disease threat.. http://www.bbc.co.uk/news/health-22766084