โดย
นพ. ทรงเกียรติ อุดมพรวัฒนะโรงพยาบาลพุทธชินราช
พิษณุโลก
ประวัติ: เด็กชายไทยอายุ 14 ปี โรคประจำตัว ALL ประวัติไข้สูง 3
วันหลังจากนั้นปวดบวมและมีถุงน้ำที่เท้าขวา
ตรวจร่างกาย: BT 39.5 C, PR 100/min, RR 24/min, BP
100/60 mmHg
Extremities:
multiple bizarre-shaped hemorrhagic blebs sized > 10 cm at right dorsum and
plantar of footon violaceous geographic plaques
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ: CBC:Hb 10.8 g/dL, Hct 32 %, WBC 20,000
cells/mm3
(N85%
L10% M5%), Platelet 425,000 cells/mm3
รูปที่
1 รูปที่
2 รูปที่ 3
รูปที่ 1 และ 2 ลักษณะแผลที่ขาขวาเป็น
hemorrhagic bleb
รูปที่ 3 น้ำจากแผลนำมาย้อม gram stainพบลักษณะ
gram-negativebacilli
คำถาม จงบอกเชื้อที่น่าจะเป็นสาเหตุมากที่สุด
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
เฉลย: Aeromonas spp.
ผู้ป่วยมาด้วยอาการปวดบวมที่ขาขวา
ตรวจพบมี hemorrhagic blebsเกิดขึ้นในเวลารวดเร็วเข้าได้กับอาการ
necrotizing fasciitisนำน้ำจากแผลย้อม gram stain พบลักษณะ gram-negative
bacilliผลเพาะเชื้อรายงาน Aeromonas spp.
โรคnecrotizing
fasciitis หมายถึงมีภาวะติดเชื้อในชั้นเนื้อเยื่อใต้ผิวหนังอย่างรุนแรง
เชื้อก่อโรคเข้าสู่ร่างกายทางบาดแผล ทำให้เนื้อเยื่อเน่าตายทั้งชั้นผิวหนังและเนื้อเยื่อใต้ผิวหนัง
ส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อแบคทีเรียได้แก่แบคทีเรียแกรมบวกในกลุ่ม
beta-hemolytic streptococci Group A,Staphylococcus spp.แบคทีเรียแกรมลบได้แก่
Vibrio spp.,Aeromonas spp.มักมีประวัติย่ำน้ำจืด, P.
aeruginosa, Vibrio vulnificus มักจะมีประวัติกินอาหาร ทะเล
(มักเป็นหอย) ที่ปรุงไม่สุก ส่วนกลุ่มเชื้อโรคที่มีประวัติสัมพันธ์กับการสัมผัสน้ำแล้วมีแผลติดเชื้อประกอบไปด้วย
5 เชื้อ “AEEVM”
ได้แก่ Aeromonas
species, Edwardsiellatarda, Erysipelothrixrhusiopathiae, Vibrio vulnificus, and
Mycobacterium marinum.
เชื้อ
Aeromonas spp. เป็นแบคทีเรียแกรมลบ
รูปร่างเป็นแท่งสั้นตรงเคลื่อนที่ด้วยฟลาเจลลาอยู่ใน family
Aeromonadacaaeมีอย่างน้อย 19สปีชีส์
ส่วนใหญ่พบในน้ำจืดและน้ำกร่อย ขนาดความยาวประมาณ 0.3-1 X 1-3.5 ไมครอน,ไม่สร้างสปอร์เจริญได้ทั้งในสภาพมีและไม่มีออกซิเจนเชื้อสามารถสร้างเอนไซม์และสารพิษหลายชนิดที่เป็นปัจจัยก่อโรครุนแรงเช่น
hemolysin, protease, enterotoxin และ cytotoxinเชื้อแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ได้แก่ (1)Motile ก่อโรคในคน
มี 8สปีชีส์เชื้อที่พบบ่อยคือ
A.hydrophilaอาการและอาการแสดงที่พบบ่อยคือถ่ายเหลวเป็นน้ำรองลงมาคือ
ติดเชื้อในกระแสเลือด, wound infections และ necrotizing fasciitis ส่วนอาการextraintestinal sites ที่มีรายงานได้แก่ osteomyelitis,
meningitis, otitis media, conjunctivitis, endophthalmitis, pelvic abscess,
endocarditis, peritonitis, และ cholecystitisคนติดเชื้อนี้จากการสัมผัสน้ำหรือกินอาหารที่มีเชื้อนี้อยู่
มีรายงาน outbreakครั้งแรกปี พ.ศ.2547 ที่ประเทศออสเตรเลียติดเชื้อกับนักฟุตบอล
26คนที่ย่ำน้ำโคลนที่มีเชื้อ(2) Non-motileก่อโรคเฉพาะในปลา
การวินิจฉัยย้อม
gram stain จากบาดแผลพบลักษณะgram-negative
bacilliแต่ไม่นิยมสำหรับตรวจหาเชื้อในอุจจาระและเลือด
ส่วนการเพาะเชื้อสามารถเจริญบนอาหารเลี้ยงเชื้อทั่วไปได้และสลายเม็ดเลือดแดง (hemolysis)เมื่อเจริญบนอาหารวุ้นผสมเลือดแกะ
ส่วนคุณสมบัติชีวเคมีสามารถสลายน้ำตาลกลูโคสด้วยขบวนการ fermentation และให้ผลบวกเมื่อทดสอบด้วย oxidase
เชื้อมีคุณสมบัติใกล้เคียงกับเชื้อ Viriospp.และ Plesiomonas
spp.โดยสามารถแยกกันได้เนื่องจาก Aeromonas spp.ไม่สามารถเจริญบนอาหารเลี้ยงเชื้อที่มีเกลือโซเดียมคลอไรด์เข้มข้น6%
การรักษา เชื้อ Aeromonas
spp.ตอบสนองต่อยา Trimethoprim-sulfamethoxazole, fluoroquinolones, second or
thirdgeneration Cephalosporin, Aminoglycosides, Carbapenems, Chloramphenicol และ Tetracyclinesเชื้อส่วนใหญ่สามารถสร้างเอนไซม์
b-lactamase ทำให้เชื้อดื้อยาในกลุ่มb-lactams เช่นPeniciilin, Ampicillin และ narroe-spectrum
cephalosporins
1. Max Aravena-Román, et al. Antimicrobial Susceptibilities of
Aeromonas Strains Isolated from Clinical and Environmental Sources to 26
Antimicrobial Agents. Antimicrob Agents Chemother. 2012 Feb; 56(2): 1110–1112.
2. American Academy of Pediatrics.Aeromonas. In: Pickering LK,
Baker CJ, Kimberlin DW, Long SS, eds. 2015 Red Book: Report of the Committee
on Infectious Diseases.30th ed. Elk
Grove Village, IL: American Academy of Pediatrics 2015;865.Vally H, Whittle A, Cameron S, et al. Outbreak of
Aeromonashydrophila wound infections associated with mud football. Clin Infect
Dis. 2004 Apr 15; 38(8):1084-9.